Xuất bản

Sống sót sau chiến tranh, Otto Frank trở về Amsterdam để biết tin vợ ông đã chết và hai cô con gái bị đưa đến Bergen-Belsen. Ông vẫn nuôi hi vọng gặp lại con mình cho đến tháng 7 năm 1945 khi Hội Chữ Thập Đỏ xác nhận cái chết của Anne và Margot. Miep Gies tìm gặp Otto và đưa cho ông quyển nhật ký. Otto đọc nhật ký của con gái, ngạc nhiên vì không ngờ cô đã ghi lại chính xác các sự kiện diễn ra theo dòng thời gian. Xúc động vì khát vọng của cô con gái về nghiệp văn chương, Otto bắt đầu nghĩ đến việc cho xuất bản quyển nhật ký.[51] Nhiều năm sau, khi được hỏi về quyết định ấy, ông chỉ trả lời "Chưa bao giờ tôi nhận ra rằng Anne bé bỏng của tôi lại sâu sắc đến thế".[52]

Nhật ký của Anne khởi đầu như là một cách bày tỏ những cảm nghĩ riêng tư của cô bé, có vài lần cô viết rằng cô không muốn ai đọc chúng. Trải dài theo những trang giấy, Anne chân thật miêu tả cuộc sống của cô, gia đình cùng những người sống chung, và hoàn cảnh của họ, dần dà cô nhận ra nỗi đam mê viết lách và mong ước tác phẩm của mình được xuất bản. Mùa xuân năm 1944, Anne nghe được một chương trình phát thanh của Gerrit Bolkestein—một thành viên của Chính phủ Lưu vong Hà Lan—nói rằng khi chiến tranh chấm dứt, ông sẽ thiết lập một chương trình thu thập mọi ghi chép của người dân Hà Lan liên quan đến các hành động trấn áp trong thời kỳ chiếm đóng của người Đức.[53] Khi ông đề cập đến việc xuất bản thư từ và nhật ký, Anne quyết định dành thì giờ cho công việc này cho đến khi có cơ hội. Cô bắt tay hoàn chỉnh những gì đã viết, sắp xếp lại các mục từ, viết lại một số đoạn, chuẩn bị cho việc xuất bản. Tập vở ban đầu của cô được bổ sung bởi những tập vở khác cùng những trang giấy rời. Anne bắt đầu đặt biệt danh cho những người sống chung và những người bạn đến giúp đỡ gia đình cô. Các thành viên trong gia đình Pels mang tên Hermann, Petronella và Peter van Daan, còn Fritz Pfeffer mang tên Albert Düssell. Otto Frank sử dụng bản gốc, còn gọi là "phiên bản A", cùng với bản biên tập, gọi là "phiên bản B", để cấu thành phiên bản đầu tiên được xuất bản. Ông cắt bỏ một vài đoạn nhắc đến vợ ông và những đoạn Anne bàn đến sự phát triển giới tính của cô. Dù phục hồi tên chính xác của các thành viên của gia đình ông, Otto duy trì những biệt danh Anne dùng để gọi những người khác.[54] Ông đã xuất bản cuốn nhật ký lần đầu tiên tại Hà Lan với vài chục cuốn dành cho bạn bè và người thân với mục đích "lưu giữ lại những ký ức về gia đình" với tên gọi "Trái nhà bí mật" đúng theo nguyện vọng của Anne.

Otto đưa quyển nhật ký cho nhà sử học Annie Romein-Verschoor, người tìm cách xuất bản nhưng không thành công. Bà đưa quyển nhật ký cho chồng, Jan Romein, ông này cho đăng một bài tựa đề "Kinderstem" (Tiếng kêu của một em bé) trên nhật báo Het Parool đề ngày 3 tháng 4 năm 1946. Ông viết rằng quyển nhật ký "là những lời thốt ra từ một đứa trẻ, miêu tả số phận những người cố trốn tránh chế độ phát-xít, còn đậm nét hơn toàn bộ chứng cứ được đưa ra trong những phiên tòa ở Nuremberg".[55][56] Bài viết thu hút sự chú ý của các nhà xuất bản và quyển nhật ký phát hành năm 1947,[57] tái bản năm 1950.[58] Ấn bản đầu tiên phát hành tại Mỹ năm 1952 dưới tên Anne Frank: The Diary of a Young Girl (Anne Frank: Nhật ký của một cô gái trẻ).[59] Một vở kịch dựa trên quyển nhật ký, kịch bản của Frances Goodrich và Albert Hackett, ra mắt tại Thành phố New York ngày 5 tháng 10 năm 1955, vở kịch này đoạt Giải Pulitzer dành cho Kịch nghệ.[60] Đến năm 1959, cuốn phim Nhật ký Anne Frank là một thành công thương mại (thắng 3 giải Oscar)[61] dù có nhiều phê phán. Theo dòng thời gian, quyển nhật ký ngày càng trở nên nổi tiếng, được đưa vào chương trình giảng dạy tại nhiều trường học, nhất là tại Hoa Kỳ, nhằm giới thiệu Anne Frank với các thế hệ mới.[62]

Năm 1986, Viện Tư liệu Chiến tranh Quốc gia Hà Lan cho lưu hành cái gọi là "ấn bản phê phán" của quyển nhật ký với phần so sánh tất cả phiên bản đã được biên tập và chưa được biên tập của quyển nhật ký, kể cả phần tranh luận về tính xác thực của nó, cũng như các thông tin trong lịch sử liên quan đến gia đình Frank và quyển nhật ký.[63]

Năm 1999, Cornelis Suijk—cựu giám đốc Tổ chức Anne Frank và chủ tịch Bảo tàng Tưởng niệm Holocaust Hoa Kỳ—tuyên bố rằng ông đang sở hữu năm trang nhật ký bị Otto Frank loại bỏ trước khi cho xuất bản, Sujk cho biết Otto Frank giao cho ông những trang nhật ký này trước khi từ trần năm 1980. Nội dung của chúng chứa đựng những nhận xét bi quan của Anne Frank về cuộc hôn nhân của cha mẹ cô, cũng như biểu thị sự thiếu vắng tình cảm của cô gái đối với mẹ.[64][65] Đã bùng nổ những cuộc tranh cãi sau khi Suijk công bố quyền xuất bản những trang nhật ký này nhằm gây quỹ cho tổ chức của ông. Viện Tư liệu Chiến tranh Hà Lan, sở hữu chủ chính thức bản thảo của quyển nhật ký, yêu cầu thu hồi năm trang nhật ký này. Năm 2000, Bộ Giáo dục Văn hóa và Khoa học Hà Lan thỏa thuận một khoản tặng dữ[a] trị giá 300.000 USD dành cho tổ chức của Sujk để đổi lấy năm trang nhật ký. Giao dịch này được hoàn thành trong năm 2001. Từ lúc ấy, chúng được đem vào các ấn bản mới của quyển nhật ký.[66]

Vinh danh

Trong lời giới thiệu cho ấn bản đầu tiên tại Mỹ, Eleanor Roosevelt đã miêu tả Nhật ký Anne Frank là "một trong những lời nhận xét khôn ngoan và cảm động nhất về chiến tranh và tác động của chiến tranh đối với nhân loại mà tôi từng đọc".[67] Năm 1961, John F. Kennedy nhắc đến Anne Frank trong một bài diễn văn khi ông nói, "Xuyên suốt dòng lịch sử đã có nhiều người nói đến nhân phẩm vào những thời điểm con người gánh chịu nhiều đau khổ và sỉ nhục, nhưng không tiếng nói nào có sức thuyết phục bằng tiếng nói của Anne Frank."[68][69] Cũng trong năm ấy, Nhà văn Liên Xô Ilya Ehrenburg gọi Anne Frank là "tiếng nói đại diện cho sáu triệu người–tiếng nói ấy không phải của một nhà hiền triết hoặc một nhà thơ nhưng là của một bé gái bình thường".[70]

Uy tín của Anne Frank trong tư cách là nhà văn và nhà nhân bản ngày càng tăng cao, cô được xem là biểu tượng của các nạn nhân cuộc thảm sát Holocaust, và trong ý nghĩa rộng lớn hơn, là đại diện cho những con người bị ngược đãi.[71] Hillary Rodham Clinton, trong bài diễn văn nhận Giải thưởng Nhân đạo Elie Wiesel năm 1994 đã gọi Anne Frank là người "đánh thức chúng ta khỏi sự điên dại của lòng vô cảm và khỏi thảm họa đang phủ bóng trên thế hệ trẻ". Clinton ngụ ý những xung đột đẫm máu đang xảy ra tại Sarajevo, Somalia và Rwanda.[72] Sau khi nhận giải thưởng nhân đạo năm 1994 từ Tổ chức Anne Frank, Nelson Mandela, trong một lần diễn thuyết tại Johannesburg, thuật lại rằng ông đã đọc nhật ký Anne Frank khi bị giam trong tù và "nhận được nhiều sự khích lệ từ tác phẩm này". Mandela so sánh cuộc chiến chống lại Quốc xã và cuộc đấu tranh của ông chống chủ nghĩa apartheid, và tìm thấy sự tương đồng giữa Quốc xã với chủ nghĩa apartheid với lời nhận xét "bởi vì chúng dối trá và bởi vì chúng từng và sẽ luôn luôn bị, thách thức bởi những người giống Anne Frank, chắc chắn chúng sẽ thất bại."[73]

Trong phần kết cuốn tiểu sử Anne Frank, Miep Gies cố bác bỏ khái niệm cho rằng "Anne là biểu tượng của sáu triệu nạn nhân vụ tàn sát người Do Thái (Holocaust)", Gies viết: "Cuộc đời và cái chết của Anne là số phận của một cá nhân đơn lẻ, nhưng số phận thảm khốc này diễn ra sáu triệu lần. Anne không thể, cũng không nên, thay mặt cho những nạn nhân từng bị Quốc xã tước đoạt sinh mạng.... Dù vậy, số phận của cô giúp chúng ta thấu hiểu sự mất mát khủng khiếp mà thế giới phải gánh chịu từ vụ thảm sát này".[74]

Melissa Müller, người viết tiểu sử Anne Frank, nhận xét rằng Anne viết nhật ký "cách chính xác, tự tin và cần mẫn, nhất là chân thật đến độ đáng kinh ngạc". Phần lớn những trang nhật ký dành cho việc tìm hiểu về tính cách của những con người, cô tra xét kỹ lưỡng từng người một bằng cái nhìn thấu suốt và thẳng thắn. Đôi khi Anne tỏ ra khá tàn nhẫn và thường khi thiên vị, đặc biệt là phần nói về Fritz Pfeffer và về mẹ cô. Theo Müller, Anne đang trong giai đoạn chuyển tiếp lứa tuổi, và "tính đỏng đảnh của tuổi dậy thì" được thể hiện trên những trang chữ của cô. Anne tự tra xét mình và hoàn cảnh sống theo cung cách tra vấn, phân tích và phê phán, trong những lúc hoang mang, cô thường nhắc đến sự tranh chấp giữa Anne ngoan ngoãn mà cô luôn hướng đến với Anne tồi tệ mà cô tin là con người hiện tại của cô. Otto Frank nhắc lại lời giải thích của nhà xuất bản về lý do cuốn nhật ký được yêu thích rộng khắp với lời nhận xét, "ông ấy nói rằng nội dung quyển nhật ký bao trùm quá nhiều lãnh vực của cuộc sống đến nỗi mỗi độc giả đều có thể tìm thấy một điều gì đó làm cho người ấy xúc động".

Phản bác

Khi Nhật ký Anne Frank được biết đến rộng rãi vào cuối thập niên 1950, cũng là lúc xuất hiện nhiều luận cứ chống lại quyển nhật ký, những phê phán đầu tiên đến từ Thụy Điển và Na Uy.[75] Trong số những cáo buộc có công bố cho rằng tác giả quyển nhật ký là nhà văn người Mỹ, Meyer Levin (1905-1981),[76] còn Anne Frank là một nhân vật không có thật.[77]

Năm 1958, Simon Wiesenthal (1908-2005) một kỹ sư kiến trúc người Áo gốc Do Thái chuyên săn tìm những tội phạm Quốc xã—bị một nhóm người phản đối thách thức ông chứng minh sự hiện hữu của Anne Frank bằng cách tìm ra người đã bắt giữ Anne. Wiesenthal tìm gặp Kark Silberbauer năm 1963. Khi bị thẩm vấn, Silberbauer thừa nhận vai trò của mình cũng như nhận ra Anne Frank, nhờ một tấm ảnh, trong số những người bị bắt. Silberbauer cung cấp đầy đủ chi tiết về sự kiện và kể lại rằng ông đã mở tung một va li chứa đầy giấy tờ và vung vãi chúng trên sàn nhà. Lời khai của Silberbauer củng cố những lời chứng trước đó như lời chứng của Otto Frank.[78]

Những người chống đối tiếp tục phổ biến quan điểm cho rằng tác giả quyển nhật ký không thể là một đứa bé, nhưng đây là một sản phẩm của hệ thống tuyên truyền ủng hộ người Do Thái và cáo buộc Otto Frank là kẻ lừa đảo.[79] Năm 1959, Frank tiến hành các thủ tục pháp lý tại Lübeck chống lại Lothar Stielau, một giáo viên và từng là thành viên của tổ chức bán quân sự của Quốc xã, Đoàn Thanh niên Hitler. Trước đó Stielau ấn hành một bài viết phổ biến trong trường học miêu tả quyển nhật ký là một sản phẩm ngụy tạo. Kế đó, Heinrich Buddegerg, sau khi viết thư ủng hộ Stielau, đã cho đăng bài viết trên một nhật báo ở Lübeck. Sau khi kiểm tra quyển nhật ký, năm 1960 tòa án công nhận chữ viết hợp với nét chữ của Anne Frank và tuyên bố quyển nhật ký là xác thực. Sau khi Stielau xin rút lại quan điểm, Otto Frank cũng ngưng theo đuổi vụ kiện.[77]

Năm 1976, Otto Frank kiện Heinz Roth ở Frankfurt vì đã phát hành một luận văn cho rằng quyển nhật ký là ngụy tạo. Quan tòa phán quyết nếu Roth tiếp tục phổ biến quan điểm trên sẽ bị phạt 500.000 mark Đức và 6 tháng tù. Roth kháng án nhưng qua đời năm 1978, một năm trước khi vụ án được đưa ra xét xử.[77]

Sau khi Otto Frank qua đời năm 1980, bản gốc quyển nhật ký, gồm có những bức thư và những trang giấy rời, được di chúc để lại cho Viện Tư liệu Chiến tranh Hà Lan.[80] Năm 1986, cơ quan này ủy nhiệm Bộ Tư pháp Hà Lan tiến hành một cuộc khảo sát pháp y quyển nhật ký. Sau khi so sánh chữ viết với các mẫu chữ có sẵn, kết quả khảo sát xác nhận là phù hợp, cũng như xác định rằng loại giấy, keo và mực là loại thông dụng vào thời điểm quyển nhật ký được viết. Nhận định sau cùng khẳng định tính xác thực của quyển nhật ký, những khám phá từ cuộc khảo sát này được ấn hành trong bản "Critical Edition" của quyển nhật ký.[81] Ngày 23 tháng 3 năm 1990, Tòa án Khu vực Hamburg công nhận tính xác thực của quyển nhật ký.[63]

Năm 1991, Robert Faurisson và Siegfried Verbeke xuất bản quyển "Nhật ký Anne Frank: Một Góc nhìn Phê phán", lập luận rằng Otto Frank đã viết quyển nhật ký, dựa trên luận cứ cho rằng có vài điểm mâu thuẫn trong nhật ký, việc ẩn náu của gia đình Frank trong Achterhuis là điều bất khả và văn phong cũng như chữ viết trong quyển nhật ký không thể là của một cô bé tuổi thiếu niên.[82][83] Tháng 12 năm 1993, Tổ chức Nhà Anne Frank ở Amsterdam và Quỹ Anne Frank ở Basle tiến hành các thủ tục pháp lý xin cấm việc phổ biến quyển "Nhật ký Anne Frank: Một Góc nhìn Phê phán" tại Hà Lan. Ngày 9 tháng 12 năm 1998, Tòa án Khu vực Amsterdam đưa ra phán quyết cấm bác bỏ tính xác thực của quyển nhật ký và cấm phổ biến các văn kiện loại ấy, tuyên phạt 25.000 guilder cho mỗi lần vi phạm.[84]